USTAWA O OCHRONIE ZWIERZĄT

Rozdział 1 przepisy ogólne
Rozdział 2 zwierzęta domowe
Rozdział 3 zwierzęta gospodarskie
Rozdział 4 zwierzęta wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych
Rozdział 5 zwierzęta w ogrodach zoologicznych
Rozdział 6 zwierzęta wolno żyjące (dzikie)
Rozdział 7 transport zwierząt
Rozdział 8 zabiegi na zwierzętach
Rozdział 9 procedury doświadczalne z użyciem zwierząt
Rozdział 10 uśmiercanie zwierząt
Rozdział 11 przepisy karne
Rozdział 12 zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe

Rozdział 1
Przepisy ogólne

Art. 1.

1. Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest
rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.

2. W sprawach nie uregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio
przepisy dotyczące rzeczy.

3. Organy administracji publicznej podejmują działania na rzecz ochrony
zwierząt, współdziałając w tym zakresie z odpowiednimi instytucjami i
organizacjami krajowymi i międzynarodowymi.

Art. 2.

Ustawa reguluje postępowanie ze zwierzętami:

1) domowymi,
2) gospodarskimi,
3) wykorzystywanymi do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych,
sportowych i specjalnych,
4) używanymi do doświadczeń,
5) utrzymywanymi w ogrodach zoologicznych,
6) wolno żyjącymi (dzikimi),
7) obcymi faunie rodzimej.

Art. 3.

W celu realizacji przepisów ustawy właściwe organy
administracji rządowej i samorządu terytorialnego współdziałają z samorządem
lekarsko-weterynaryjnym, Państwową Inspekcją Weterynaryjną oraz z innymi
instytucjami i organizacjami społecznymi, których statutowym celem działania
jest ochrona zwierząt.

Art. 4.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) doświadczeniu na zwierzęciu ? rozumie się przez to wykorzystanie
zwierzęcia do celów naukowych lub dydaktycznych, mogące u niego spowodować
uszkodzenia ciała lub inne zaburzenia zdrowotne, w tym ból, cierpienie, lęk, z
wyjątkiem znakowania zwierząt,

2) humanitarnym traktowaniu zwierząt ? rozumie się przez to traktowanie
uwzględniające potrzeby zwierzęcia i zapewniające mu opiekę i ochronę,

3) konieczności bezzwłocznego uśmiercenia ? rozumie się przez to obiektywny
stan rzeczy stwierdzony, w miarę możliwości, przez lekarza weterynarii,
polegający na tym, że zwierzę może dalej żyć jedynie cierpiąc i znosząc ból, a
moralnym obowiązkiem człowieka staje się skrócenie cierpień zwierzęcia,

4) menażerii objazdowej ? rozumie się przez to podmiot gospodarczy prowadzący
działalność w zakresie organizowania obwoźnych wystaw zwierząt,

5) metodach alternatywnych w zakresie przeprowadzania doświadczeń ? rozumie
się przez to nowoczesne metody badawcze, nie wymagające przeprowadzania
doświadczeń na żywym zwierzęciu,

6) ogłuszaniu zwierzęcia ? rozumie się przez to metodę profesjonalnego
całkowitego wyłączenia świadomości zwierzęcia, trwającego aż do jego
śmierci,

7) okrutnych metodach w chowie i hodowli zwierząt ? rozumie się przez to
działania lub zaniechania człowieka prowadzące w sposób oczywisty do zmian
patologicznych w organizmie zwierzęcia (somatycznych lub psychicznych),
zwłaszcza w postaci skutków znoszenia dotkliwego bólu, przymuszania do
określonego zachowania się (uległości) głodem, pragnieniem, działaniem prądu
elektrycznego (z wyjątkiem używania pastuchów elektrycznych, treserów oraz
urządzeń elektrycznych służących do przepędu zwierząt) bądź innymi zabiegami
tego rodzaju, w szczególności karmienie i pojenie zwierząt przemocą,

8) okrutnym traktowaniu ? rozumie się przez to wymienione w ustawie przypadki
znęcania się nad zwierzętami oraz inne postępowanie właściciela bądź innej
osoby, prowadzące do skutków porównywalnych ze skutkami znęcania się,

9) pielęgnacji ? rozumie się przez to wszystkie aspekty relacji pomiędzy
człowiekiem a zwierzęciem, w szczególności uruchamiane przez człowieka zasoby
materialne i niematerialne, aby uzyskać i utrzymać u zwierzęcia stan fizyczny i
psychiczny, w którym najlepiej ono znosi warunki bytowania narzucone przez
człowieka,

10) przeciążaniu zwierząt ? rozumie się przez to zmuszanie do nadmiernego
wysiłku energetycznego, nie odpowiadającego możliwościom kondycyjnym zwierzęcia
ze względu na jego stan fizyczny i zdrowotny,

11) rażącym zaniedbaniu ? rozumie się przez to drastyczne odstępstwo od
określonych w ustawie norm postępowania ze zwierzęciem, a w szczególności w
zakresie utrzymywania zwierzęcia w stanie zagłodzenia, brudu, nie leczonej
choroby, w niewłaściwym pomieszczeniu i nadmiernej ciasnocie,

12) szczególnym okrucieństwie zabijającego zwierzę ? rozumie się przez to
przedsiębranie przez sprawcę działań charakteryzujących się drastycznością form
i metod zadawania śmierci, a zwłaszcza zadawanie śmierci w sposób wyszukany lub
powolny, obliczony z premedytacją na zwiększenie rozmiaru cierpień i czasu ich
trwania,

13) ubojni ? rozumie się przez to każdy zakład pozostający pod państwową
kontrolą sanitarną i weterynaryjną, przeznaczony do wykonywania uboju zwierząt,

14) uwięzi ? rozumie się przez to wszelkie urządzenia mechaniczne krępujące
swobodę ruchów zwierzęcia, w zakresie możliwości przemieszczania się ponad
ustalony zakres, jak też niektóre urządzenia do kierowania ruchami zwierzęcia w
sposób zamierzony przez człowieka,

15) właściwych warunkach bytowania ? rozumie się przez to zapewnienie
zwierzęciu możliwości egzystencji, zgodnie z potrzebami danego gatunku, rasy,
płci i wieku,

16) zwierzętach bezdomnych ? rozumie się przez to zwierzęta domowe lub
gospodarskie, które uciekły, zabłąkały się lub zostały porzucone przez
człowieka, a nie ma możliwości ustalenia ich właściciela lub innej osoby, pod
której opieką trwale dotąd pozostawały,

17) zwierzętach domowych ? rozumie się przez to zwierzęta tradycyjnie
przebywające wraz z człowiekiem w jego domu lub innym odpowiednim pomieszczeniu,
utrzymywane przez człowieka w charakterze jego towarzysza,

18) zwierzętach gospodarskich ? rozumie się przez to zwierzęta utrzymywane w
celach hodowlanych i produkcyjnych,

19) zwierzętach laboratoryjnych ? rozumie się przez to zwierzęta utrzymywane
specjalnie w celu wykorzystania w doświadczeniach naukowych, w szczególności
myszy, szczury, świnki morskie, chomiki syryjskie (złote), króliki, psy, koty,
przepiórki, w miejscach zatwierdzonych lub zarejestrowanych przez odpowiedni
organ władzy,

20) zwierzętach wykorzystywanych do celów specjalnych ? rozumie się przez to
zwierzęta, których profesjonalna tresura oraz używanie odbywa się na podstawie
odrębnych przepisów, regulujących szczegółowe zasady działania jednostek
Polskich Sił Zbrojnych, Policji, Straży Granicznej i innych formacji podległych
Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, służb kontroli celnej,
ratownictwa oraz regulujących zasady szkolenia i wykorzystania psów ?
przewodników osób ociemniałych.

Art. 5.

Każde zwierzę wymaga humanitarnego traktowania.

 

Art. 6.

1. Nieuzasadnione lub niehumanitarne zabijanie zwierząt oraz znęcanie się nad
nimi jest zabronione.

2. Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome
dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w szczególności:

1) umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia, nie stanowiące
dozwolonego prawem zabiegu lub doświadczenia na zwierzęciu,

2) doświadczenia na zwierzętach powodujące cierpienie,
przeprowadzone z naruszeniem przepisów ustawy,

3) umyślne używanie do pracy lub w celach sportowych albo
rozrywkowych zwierząt chorych, w tym rannych lub kulawych, albo zmuszanie ich do
czynności mogących spowodować ból,

4) bicie zwierząt przedmiotami twardymi i ostrymi lub
zaopatrzonymi w urządzenia obliczone na sprawianie specjalnego bólu, bicie po
głowie, dolnej części brzucha, dolnych częściach kończyn,

5) przeciążanie zwierząt pociągowych i jucznych ładunkami w
oczywisty sposób nie odpowiadającymi ich sile i kondycji lub stanowi dróg lub
zmuszanie takich zwierząt do zbyt szybkiego biegu,

6) transport zwierząt, w tym zwierząt hodowlanych, rzeźnych i
przewożonych na targowiska, przenoszenie lub przepędzanie zwierząt w sposób
powodujący ich zbędne cierpienie i stres,

7) używanie uprzęży, pęt, stelaży, więzów lub innych urządzeń
zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji, powodujących zbędny
ból, uszkodzenia ciała albo śmierć,

8) dokonywanie na zwierzętach zabiegów i operacji
chirurgicznych przez osoby nie posiadające wymaganych uprawnień bądź niezgodnie
z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej, bez zachowania koniecznej ostrożności
i oględności oraz w sposób sprawiający ból, któremu można było zapobiec,

9) złośliwe straszenie lub drażnienie zwierząt,

10) utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania,
w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego niechlujstwa oraz w pomieszczeniach
albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji,

11) porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota przez
właściciela bądź przez inną osobę, pod której opieką zwierzę pozostaje,

12) stosowanie okrutnych metod w chowie i hodowli zwierząt,

13) przeprowadzanie na zwierzętach testów środków higienicznych
i kosmetycznych powodujących cierpienie, jeżeli znane są odpowiednie metody
alternatywne.

Art. 7.

1. Zwierzę, które jest rażąco zaniedbywane lub okrutnie traktowane, może być
odebrane, czasowo lub na stałe, właścicielowi bądź innej utrzymującej je osobie,
na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) podjętej z urzędu lub
na wniosek organu Policji, lekarza weterynarii, albo inspektora Towarzystwa
Opieki nad Zwierzętami w Polsce lub upoważnionego przedstawiciela innej
organizacji społecznej o podobnym statutowym celu działania i przekazane do
schroniska dla zwierząt albo pod opiekę innej osoby lub instytucji.

2. Decyzja, o której mowa w ust. 1, podlega natychmiastowemu wykonaniu.

3. W przypadkach nie cierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawanie zwierzęcia u
dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu, policjant, a także
inspektor Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce lub upoważniony
przedstawiciel innej organizacji społecznej o podobnym statutowym celu działania
może odebrać mu zwierzę, zawiadamiając o tym niezwłocznie wójta (burmistrza,
prezydenta miasta), celem podjęcia przez ten organ decyzji w przedmiocie
odebrania zwierzęcia.

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 3, kosztami transportu,
utrzymania i koniecznego leczenia zwierzęcia, obciąża się jego dotychczasowego
właściciela lub opiekuna.

5. Do należności z tytułu kosztów określonych w ust. 4, stosuje się przepisy
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

6. Jeżeli zwierzę zostało odebrane z powodu rażącego zaniedbywania go lub
okrutnego traktowania przez właściciela lub przez inną osobę za przyzwoleniem
właściciela, z dniem uprawomocnienia się decyzji o odebraniu, wygasa jego prawo
własności do tego zwierzęcia i staje się ono własnością gminy. W takim przypadku
wójt (burmistrz, prezydent miasta) rozporządza zwierzęciem stosownie do
okoliczności, w szczególności oddaje je do schroniska, sprzedaje lub
nieodpłatnie przekazuje na własność odpowiedniej osobie albo instytucji.

Art. 8.

1. Programy nauczania i wychowania szkolnego we wszystkich typach szkół
powinny uwzględniać problematykę ochrony zwierząt oraz tworzenie szkolnych
organizacji przyjaciół zwierząt.

2. Minister Edukacji Narodowej, w porozumieniu z Ministrem Ochrony
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Ministrem Rolnictwa i
Gospodarki Żywnościowej ustala podstawy programowe nauczania w zakresie
problematyki, o której mowa w ust. 1.

3. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej jest obowiązany do
przygotowania programu zmierzającego do upowszechniania znajomości przepisów
ustawy wśród rolników.

4. Wojewodowie są obowiązani realizować program, o którym mowa w ust. 3,
poprzez ośrodki doradztwa rolniczego.

 

Rozdział 2
Zwierzęta domowe


Art. 9.

1. Kto utrzymuje zwierzę domowe, ma obowiązek zapewnić mu pomieszczenie
chroniące je przed zimnem, upałami i opadami atmosferycznymi, z dostępem do
światła dziennego, umożliwiające swobodną zmianę pozycji ciała, odpowiednią
karmę i stały dostęp do wody.

2. Uwięź, na której jest trzymane zwierzę, nie może powodować u niego urazów
ani cierpień oraz musi mu zapewnić możliwość niezbędnego ruchu.

Art. 10.

1. Utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną wymaga zezwolenia właściwego
organu gminy.

2. Wykaz ras psów, o których mowa w ust. 1, oraz warunki wydawania zezwoleń
określi, w drodze rozporządzenia, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji,
po zasięgnięciu opinii Związku Kynologicznego w Polsce.

Art. 11.

1. Zapewnianie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie, należy do
zadań własnych gmin.

2. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w porozumieniu z Ministrem
Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa określi, w drodze
rozporządzenia, zasady i warunki wyłapywania bezdomnych zwierząt.

3. Wyłapywanie bezdomnych zwierząt oraz rozstrzyganie o dalszym postępowaniu
z nimi może odbywać się wyłącznie na mocy uchwały właściwej rady gminy, podjętej
po uzgodnieniu z państwowym lekarzem weterynarii działającym na podstawie
odrębnych przepisów oraz po zasięgnięciu opinii upoważnionego przedstawiciela
Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce lub innej organizacji społecznej o
podobnym statutowym celu działania.

4. Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce oraz inne organizacje
społeczne o podobnym statutowym celu działania, mogą zapewniać bezdomnym
zwierzętom opiekę i w tym celu prowadzić schroniska dla zwierząt, w porozumieniu
z właściwymi organami samorządu terytorialnego.

 

Rozdział 3
Zwierzęta gospodarskie


Art. 12.

1. Kto utrzymuje zwierzęta gospodarskie, jest obowiązany do zapewnienia im
opieki i właściwych warunków bytowania.

2. Warunki chowu i hodowli zwierząt nie mogą powodować urazów i uszkodzeń
ciała lub innych cierpień.

3. Zabrania się podawania zwierzętom w karmie hormonów wzrostu.

4. Zabrania się tuczu gęsi i kaczek na stłuszczone wątroby.

5. Obsada zwierząt ponad ustalone normy powierzchni dla danego gatunku, wieku
i stanu fizjologicznego jest zabroniona.

6. Zabrania się importu zwierząt i produktów zwierzęcych uzyskanych w wyniku
chowu lub hodowli z naruszeniem przepisów niniejszej ustawy.

7. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe warunki utrzymywania poszczególnych gatunków
zwierząt gospodarskich.

Art. 13.

1. Wprowadzenie dotychczas nie stosowanej technologii chowu zwierząt wymaga
uzyskania zezwolenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej,
stwierdzającego, że spełnia ona wymogi określone ustawą.

2. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze
rozporządzenia, warunki, tryb i sposób wydawania zezwolenia, o którym mowa w
ust. 1.

Art. 14.

1. Sposób i warunki używania zwierząt do pracy nie mogą stwarzać
nieuzasadnionego zagrożenia dla ich życia i zdrowia, ani zadawać im
cierpienia.

2. Zabrania się w szczególności:

1) przeciążania zwierząt,

2) używania do pracy zwierząt chorych lub niedożywionych,

3) używania uprzęży, wędzideł, rzędów wierzchowych, juków,
podków, pojazdów lub narzędzi mogących, ze względu na zły stan techniczny lub
niewłaściwą konstrukcję, spowodować obrażenia ciała lub śmierć zwierzęcia,

4) używania do popędzania zwierząt przedmiotów lub narzędzi,
które mogą spowodować okaleczenie zwierzęcia,

5) zmuszania do wyczerpującego kłusu lub galopu zwierząt
ciągnących ładunek,

6) używania do zrywki drewna koni poniżej piątego roku
życia.

3. Osoba wykorzystująca zwierzęta do pracy, ma obowiązek zapewnić im, w ciągu
każdej doby, wypoczynek dla regeneracji sił, właściwy dla danego gatunku.

Rozdział 4
Zwierzęta wykorzystywane do celów
rozrywkowych,
widowiskowych, filmowych,
sportowych i specjalnych

Art. 15.

1. Warunki występów, treningów i tresury oraz metody postępowania ze
zwierzętami wykorzystywanymi do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych,
sportowych i specjalnych, nie mogą zagrażać ich życiu i zdrowiu ani powodować
cierpienia.

2. Warunki występów zwierząt, o których mowa w ust. 1, muszą być określone w
scenariuszu lub odpowiednim programie, zatwierdzonym przez osobę posiadającą
odpowiednie kwalifikacje.

3. Zabrania się stosowania wobec zwierząt farmakologicznych i mechanicznych
metod i środków dopingujących.

4. Zwierzęta, o których mowa w ust. 1, powinny mieć zapewniony właściwy
wypoczynek. Zabrania się w szczególności wykorzystywania tych zwierząt
bezpośrednio po transporcie, bez regeneracji wypoczynkowo-ruchowej.

5. Zwierzętom, o których mowa w ust. 1, należy zapewnić opiekę
lekarsko-weterynaryjną.

6. Minister Kultury i Sztuki w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa
i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb
przyznawania uprawnień osobom odpowiedzialnym za przestrzeganie warunków, o
których mowa w ust. 2.

Art. 16.

Zabrania się wykorzystywania zwierząt w widowiskach i sportach
noszących znamiona okrucieństwa, w szczególności zabrania się organizowania walk
z udziałem byków, psów, kogutów.

Art. 17.

1. Do tresury i pokazów dla celów widowiskowo-rozrywkowych mogą być
wykorzystywane tylko zwierzęta urodzone i wychowane w niewoli i tylko takie,
którym mogą być zapewnione warunki egzystencji, stosowne do potrzeb danego
gatunku.

2. Tresura zwierząt dla celów widowiskowo-rozrywkowych i obronnych może być
prowadzona tylko przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje zawodowe, w
sposób nie powodujący cierpienia zwierzęcia.

3. Nie wolno prowadzić tresury zwierząt wyłącznie w celu zwiększenia ich
agresywności.

4. Zabrania się zmuszania zwierząt do wykonywania czynności, które powodują
ból lub są sprzeczne z ich naturą.

5. Zabrania się działalności menażerii objazdowych.

6. Zabrania się propagowania lub upowszechniania drastycznych scen zabijania,
zadawania cierpienia lub innej przemocy, ze strony człowieka, której ofiarami są
zwierzęta, chyba że sceny te mają na celu napiętnowanie okrutnego zachowania
wobec zwierząt.

7. Do zwierząt, o których mowa w ust. 2, stosuje się odpowiednio przepisy
art. 9.

8. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w porozumieniu z Ministrem
Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe warunki utrzymywania poszczególnych gatunków
zwierząt wykorzystywanych do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych,
sportowych i specjalnych.

9. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze
rozporządzenia, tryb i szczegółowe warunki nadawania uprawnień osobom, o których
mowa w ust. 2.

Art. 18.

1. Zwierzęta wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych,
sportowych i specjalnych mogą być przetrzymywane, hodowane i prezentowane
jedynie w stadninach, cyrkach lub bazach cyrkowych oraz w miejscach
przeznaczonych dla zwierząt wykorzystywanych do celów specjalnych, pod nadzorem
państwowej służby weterynaryjnej.

2. Przetrzymywanie, hodowla lub prezentacja zwierząt, o których mowa w ust.
1, musi być wykonywana w sposób gwarantujący bezpieczeństwo ludzi i
zwierząt.

 

Rozdział 5
Zwierzęta w ogrodach zoologicznych

Art. 19.

1. W ogrodach zoologicznych utrzymuje się tylko zwierzęta urodzone i
wychowane w niewoli, a inne zwierzęta jedynie wtedy, gdy wymaga tego dobro
osobnika, populacji lub gatunku oraz cele dydaktyczne.

2. Do ogrodów zoologicznych sprowadza się tylko te zwierzęta, którym ogród
zoologiczny może zapewnić warunki egzystencji, stosowne do potrzeb danego
gatunku.

3. Nie należy doprowadzać do rozmnażania zwierząt, których potomstwu nie
zapewni się właściwej egzystencji.

4. Utworzenie nowego ogrodu zoologicznego wymaga uzyskania zezwolenia
Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

Art. 20.

Zabrania się utrzymywania i hodowli poza ogrodami zoologicznymi
i właściwymi placówkami naukowymi oraz cyrkami, zwierząt drapieżnych i
jadowitych groźnych dla życia ludzi bądź zwierząt.

Rozdział 6
Zwierzęta wolno żyjące (dzikie)

Art. 21.

Zwierzęta wolno żyjące stanowią dobro ogólnonarodowe i powinny
mieć zapewnione warunki rozwoju i swobodnego bytu, z wyjątkiem tych, o których
mowa w art. 23 ust. 1.

Art. 22.

1. Zabrania się wchodzenia w posiadanie zwierząt wolno żyjących (dzikich) w
celu:

1) preparowania zwłok zwierzęcych,

2) tworzenia kolekcji ? bez zezwolenia Ministra Ochrony
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

2. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa określi, w
drodze rozporządzenia, zasady pozyskiwania zwierząt przez preparatorów i
kolekcjonerów, zasady ich kontrolowania oraz warunki, sposób i tryb wydawania
zezwolenia, o którym mowa w ust. 1.

Art. 23.

1. Zwierzęta, które stanowią zagrożenie dla życia, zdrowia lub gospodarki
człowieka, mogą być zwalczane.

2. Ministrowie: Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Zdrowia i Opieki
Społecznej oraz Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, po
zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody, Towarzystwa Opieki nad
Zwierzętami w Polsce oraz Polskiego Związku Łowieckiego, określą, w drodze
rozporządzenia, warunki, czas i sposoby zwalczania zwierząt, o których mowa w
ust. 1.

Rozdział 7
Transport zwierzĄt

Art. 24.

1. Transport zwierząt, odbywa się środkami do tego celu przystosowanymi i
jest prowadzony w odpowiednich warunkach, a w szczególności:

1) zwierzęta muszą być prawidłowo ulokowane, a używane uwięzi
nie mogą im krępować leżenia i wstawania w czasie transportu,

2) podłogi pojazdów używanych do transportu powinny mieć
odpowiednią nawierzchnię, zapewniającą przyczepność kończyn oraz umożliwiającą
utrzymanie higieny,

3) środki transportu zwierząt powinny spełniać warunki
utrzymania odpowiedniej temperatury, wentylacji, przestrzeni oraz naturalnej
pozycji,

4) w trakcie dłuższego transportu zwierzęta muszą mieć
zapewnioną odpowiednio często wodę i karmę oraz odpoczynek,

5) zwierzętom chorym lub rannym zapewnia się niezwłocznie pomoc
weterynaryjną,

6) zwierzęta wwożone do kraju oraz wywożone za granicę muszą
być wiezione najkrótszą drogą i bez zbędnych postojów, a ich odprawa graniczna
odbywa się poza kolejnością.

2. Zabrania się:

1) transportu zwierząt w okresie okołoporodowym oraz młodych
zwierząt oddzielonych od matek, niezdolnych do przyjmowania stałych
pokarmów,

2) przeładunku zwierząt bez odpowiedniego zabezpieczenia.

3. Zwierzęta padłe oraz zwierzęta nie nadające się do dalszego transportu
muszą być usunięte na pierwszym postoju.

4. Odpowiedzialność za nieprzestrzeganie zasad i warunków wykonywania
transportu, określonych w ust. 1-3, ponosi przewoźnik.

5. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej w porozumieniu z Ministrem
Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i
warunki transportu zwierząt oraz maksymalny czas transportu dla danego gatunku i
przedziału wiekowego zwierząt oraz sposób postępowania ze zwierzętami chorymi
oraz padłymi.

Art. 25.

Prowadzący pojazd mechaniczny, który potrącił zwierzę,
obowiązany jest, w miarę możliwości, do zapewnienia mu stosownej pomocy lub
zawiadomienia jednej ze służb, o których mowa w art. 33 ust. 3.

Art. 26.

1. Zabrania się przetrzymywania, obrotu oraz przewożenia przez granicę
państwa, bez wymaganego zezwolenia, zwierząt, ich części i produktów pochodnych,
podlegających ograniczeniom na podstawie umów międzynarodowych, których
Rzeczpospolita Polska jest stroną.

2. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa ustala, w
drodze rozporządzenia, wykaz zwierząt, których przetrzymywanie, obrót i
przewożenie podlega ograniczeniom oraz określi warunki, tryb i sposób wydawania
zezwolenia, o którym mowa w ust. 1.

Rozdział 8
Zabiegi na zwierzętach

Art. 27.

1. Zabiegi lekarsko-weterynaryjne na zwierzętach są dopuszczalne dla
ratowania ich życia lub zdrowia oraz dla koniecznego ograniczenia populacji i
mogą być przeprowadzane wyłącznie przez osoby uprawnione.

2. Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne wykonywane na zwierzętach
lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcji, bądź związanych z nią
schorzeń, mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby uprawnione, z zachowaniem
koniecznej ostrożności i oględności, by ograniczyć cierpienie i stres
zwierząt.

3. Zabiegi powodujące ból wykonuje się w znieczuleniu ogólnym albo
miejscowym, z wyjątkiem tych zabiegów, które według zasad sztuki weterynaryjnej
wykonuje się bez znieczulenia.

Rozdział 9
Procedury doświadczalne z użyciem zwierząt

Art. 28.

1. Doświadczenia i testy na zwierzętach są dopuszczalne tylko wtedy, gdy są
konieczne do badań naukowych, dydaktyki w szkołach wyższych lub ochrony zdrowia
ludzi bądź zwierząt, jeżeli celów tych nie można osiągnąć w inny sposób z powodu
braku odpowiednich metod alternatywnych. Osoba, która ma przeprowadzać
doświadczenia i testy na zwierzętach ma obowiązek korzystać z międzynarodowej
informacji w danej dziedzinie nauki, by wyeliminować powtarzalność doświadczeń,
jeżeli nie są one konieczne.

2. W celu opiniowania doświadczeń i testów, o których mowa w ust. 1, tworzy
się Krajową Komisję Etyczną do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach, zwaną dalej
?Krajową Komisją Etyczną? oraz lokalne, w szczególności międzyuczelniane lub
uczelniane, komisje etyczne do spraw doświadczeń na zwierzętach, zwane dalej
?lokalnymi komisjami etycznymi?.

3. Przewodniczący Komitetu Badań Naukowych powołuje Krajową Komisję Etyczną,
liczącą 15 członków, w skład której wchodzą przedstawiciele nauk biologicznych,
medycznych, weterynaryjnych, humanistycznych oraz przedstawiciele organizacji
pozarządowych, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.

4. Krajowa Komisja Etyczna powołuje lokalne komisje etyczne, liczące od 5 do
15 członków, w skład których wchodzą przedstawiciele nauk biologicznych,
medycznych, weterynaryjnych, humanistycznych oraz przedstawiciele organizacji
pozarządowych, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.

5. Krajowa Komisja Etyczna ustala ogólne zasady funkcjonowania lokalnych
komisji etycznych i wydawania przez nie opinii o dopuszczalności przeprowadzania
doświadczeń i testów na zwierzętach oraz rozpatruje odwołania od opinii
lokalnych komisji etycznych. Zezwolenie na prowadzenie badań wydaje kierownik
placówki upoważnionej do przeprowadzania doświadczeń i testów na zwierzętach, o
której mowa w ust. 8, biorąc pod uwagę w szczególności opinię odpowiedniej
komisji etycznej.

6. W obradach Krajowej Komisji Etycznej oraz lokalnych komisji etycznych nie
mogą uczestniczyć z prawem głosu osoby, których dotyczy wydawana opinia.

7. Zabrania się przeprowadzania doświadczeń i testów na zwierzętach bez
uprzedniego uzyskania pozytywnej opinii lokalnej komisji etycznej.

8. Doświadczenia i testy na zwierzętach mogą być przeprowadzane wyłącznie w
wyznaczonych placówkach naukowych szkół wyższych, instytutach
naukowo-badawczych, jednostkach Polskiej Akademii Nauk, urzędowych laboratoriach
weterynaryjnych oraz placówkach produkujących leki i biopreparaty, przez osoby
posiadające odpowiednie kwalifikacje oraz indywidualne zezwolenie wydane przez
kierownika właściwej placówki naukowej.

9. Procedura doświadczeń i testów przeprowadzanych na zwierzętach musi być
zgodna z opinią lokalnej komisji etycznej, o której mowa w ust. 7 i podlega
kontroli.

Art. 29.

1. Do doświadczeń i testów należy używać zwierząt umożliwiających uzyskanie
celu naukowego lub diagnostycznego, głównie pochodzących z hodowli, o których
mowa w ust. 2.

2. Hodowlę zwierząt laboratoryjnych można prowadzić po uzyskaniu zezwolenia
Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.

3. Zwierzęta przetrzymywane w zwierzętarniach muszą mieć zagwarantowane
odpowiednie dla gatunku warunki utrzymania, możliwość ruchu, dostateczne
zaopatrzenie w karmę i wodę oraz opiekę zapewniającą dobre samopoczucie i
zdrowie.

4. Minister Edukacji Narodowej oraz Minister Rolnictwa i Gospodarki
Żywnościowej w porozumieniu z ministrami nadzorującymi placówki, o których mowa
w art. 28 ust. 8 określą, w drodze rozporządzenia, warunki jakim powinny
odpowiadać hodowle zwierząt laboratoryjnych oraz warunki, tryb i sposób
wydawania zezwolenia, o którym mowa w ust. 2.

Art. 30.

1. Doświadczenia powodujące ból lub inne cierpienie należy przeprowadzać w
znieczuleniu ogólnym albo miejscowym i tylko raz na tym samym zwierzęciu, chyba
że natura doświadczenia wymaga jego powtórzenia. Tylko w wyjątkowych
przypadkach, gdy dobro nauki tego wymaga, można dokonać doświadczenia bez
znieczulenia.

2. Doświadczenia i prace badawcze, o których mowa w ust. 1, wymagają
każdorazowej zgody właściwej lokalnej komisji etycznej.

3. Zwierzę o wyższym rozwoju czynności psychicznych poddane doświadczeniu,
zdolne do życia, powinno być leczone i przekazane w miejsce umożliwiające mu
dalszą egzystencję.

4. Zwierzę poddane doświadczeniu, w wyniku którego nastąpiła rozległa
interwencja chirurgiczna, a natura doświadczenia nie wymaga utrzymania go przy
życiu i poddania leczeniu, uśmierca się przed przebudzeniem z narkozy.

Art. 31.

Zabrania się:

1) pozbawiania zwierząt używanych do doświadczeń zdolności
wydawania głosu,

2) przeprowadzania na zwierzętach testów środków kosmetycznych
oraz testów środków higienicznych, jeżeli dostępne są metody alternatywne,

3) przeprowadzania dla celów dydaktycznych doświadczeń na
zwierzętach, powodujących ich zbędne cierpienie, jeżeli cel ten można osiągnąć w
inny sposób.

Art. 32.

Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi:

1) wykaz placówek naukowych uprawnionych do przeprowadzania
doświadczeń na zwierzętach,

2) szczegółowe zasady powoływania, organizację, działalność
oraz finansowanie Krajowej Komisji Etycznej oraz lokalnych komisji etycznych, o
których mowa w art. 28 ust. 3 i 4,

3) warunki oraz tryb wydawania i cofania uprawnień do
wykonywania doświadczeń na zwierzętach oraz kwalifikacje osób kierujących
doświadczeniami,

4) szczegółowe warunki przeprowadzania doświadczeń na
zwierzętach oraz sposób i tryb ich kontrolowania,

5) sposób prowadzenia rejestru zwierząt laboratoryjnych oraz
dokumentacji doświadczeń na tych zwierzętach,

6) warunki bytowe w hodowlach zwierząt laboratoryjnych i
zwierzętarniach.

 

Rozdział 10
Uśmiercanie zwierząt

Art. 33.

1. Uśmiercanie zwierząt może być uzasadnione wyłącznie:

1) potrzebą gospodarczą,

2) względami humanitarnymi,

3) koniecznością sanitarną,

4) nadmierną agresywnością, powodującą bezpośrednie zagrożenie
dla zdrowia lub życia ludzkiego,

5) potrzebami nauki, z zastrzeżeniem przepisów rozdziału 9.

2. Jeżeli zachodzą przyczyny, o których mowa w ust. 1 pkt. 2-5, zwierzę może
być uśmiercone za zgodą właściciela, a w braku jego zgody, na podstawie
orzeczenia lekarza weterynarii. Ustalenie właściciela i uzyskanie jego zgody nie
dotyczy zwierząt chorych na choroby zwalczane z urzędu.

3. W przypadku konieczności bezzwłocznego uśmiercenia, w celu zakończenia
cierpień zwierzęcia, potrzebę jego uśmiercenia stwierdza lekarz weterynarii,
inspektor Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce lub innej organizacji o
podobnym statutowym celu działania, funkcjonariusz Policji, straży miejskiej lub
gminnej, Straży Granicznej, pracownik Służby Leśnej lub Służby Parków
Narodowych, strażnik Państwowej Straży Łowieckiej, strażnik łowiecki lub
strażnik Państwowej Straży Rybackiej.

4. W sytuacji, o której mowa w ust. 3, dopuszczalne jest użycie broni palnej
przez osobę uprawnioną.

Art. 34.

1. Zwierzę kręgowe w ubojni może zostać uśmiercone tylko po uprzednim
pozbawieniu świadomości przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.

2. Pomieszczenie poczekalni przedubojowej powinno być izolowane akustycznie i
oddzielone przegrodą od pomieszczenia przeznaczonego do pozbawiania świadomości.
Podobnie powinno być oddzielone pomieszczenie przeznaczone do pozbawiania
świadomości od pomieszczeń, w których dokonuje się wykrwawiania oraz dalszych
czynności obróbki poubojowej.

3. W uboju domowym zwierzęta kopytne mogą być uśmiercane tylko po uprzednim
ich pozbawieniu świadomości przez przyuczonego ubojowca.

4. Zabrania się:

1) uśmiercania zwierząt w okresie okołoporodowym, z wyjątkiem
potrzeb badań naukowych,

2) uśmiercania zwierząt kręgowych przy udziale dzieci lub w ich
obecności,

3) wytrzewiania (patroszenia), oparzania, zdejmowania skóry,
wędzenia i oddzielania części zwierząt stałocieplnych, przed ustaniem odruchów
oddechowych i mięśniowych.

5. Wymogów określonych w ust. 1 i 3 nie stosuje się przy poddawaniu zwierząt
szczególnym sposobom uboju przewidzianym przez obrządki religijne.

6. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze
rozporządzenia, kwalifikacje osób uprawnionych do zawodowego uboju, dopuszczalne
metody uśmiercania zwierząt stosownie do gatunku oraz organy uprawnione do
kontroli działalności osób, które zawodowo trudnią się ubojem zwierząt lub
dokonują uboju w ramach działalności hodowlanej bądź gospodarczej.

 

 

Rozdział 11
Przepisy karne

Art. 35.

1. Kto zabija zwierzę z naruszeniem przepisów art. 6 ust. 1, art. 33 lub art.
34 ust. 1-4 albo znęca się nad nim w sposób określony w art. 6 ust. 2, podlega
karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny.

2. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1, działa ze szczególnym
okrucieństwem, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2, ograniczenia
wolności albo grzywny.

3. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1, sąd może orzec
przepadek zwierzęcia, a w razie skazania za przestępstwo określone w ust. 2, sąd
orzeka przepadek zwierzęcia ? jeżeli sprawca jest jego właścicielem.

4. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1 lub 2, sąd może orzec
wobec sprawcy zakaz wykonywania określonego zawodu, prowadzenia określonej
działalności lub wykonywania czynności wymagających zezwolenia, które są
związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, a także może
orzec przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa
oraz przedmiotów pochodzących z przestępstwa.

5. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1 lub 2, sąd może orzec
nawiązkę w wysokości od 25 zł do 2 500 zł na rzecz Towarzystwa Opieki nad
Zwierzętami w Polsce albo na inny cel związany z ochroną zwierząt, wskazany
przez sąd.

Art. 36.

1. Kto narusza zakaz, o którym mowa w art. 20, podlega karze pozbawienia
wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny.

2. Kto narusza zakaz, o którym mowa w art. 26 ust. 1, podlega karze
pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny.

3. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 2, sąd może orzec:

1) przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do popełnienia
przestępstwa oraz przedmiotów pochodzących z przestępstwa,

2) przepadek albo odesłanie zwierzęcia do państwa
eksportującego na koszt właściciela.

4. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 2, sąd może orzec
nawiązkę w wysokości od 25 zł do 2 500 zł na rzecz Towarzystwa Opieki nad
Zwierzętami w Polsce albo na inny cel związany z ochroną zwierząt, wskazany
przez sąd.

Art. 37.

1. Kto narusza nakazy albo zakazy określone w art. 9, art. 12 ust. 1-6, art.
13 ust. 1, art. 14, art. 15 ust. 1-5, art. 16, art. 17 ust. 1-7, art. 18, art.
19, art. 22 ust. 1, art. 24 ust. 1-3, art. 25, art. 27, art. 28 ust. 1 i 7-9,
art. 29 ust. 1-3, art. 30 i w art. 31, podlega karze aresztu albo grzywny.

2. Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo do czynu określonego w ust. 1,
jest karalne.

3. W razie ukarania za wykroczenie, o którym mowa w ust. 1, można orzec
przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia oraz
przedmiotów z niego pochodzących, jak również można orzec przepadek
zwierzęcia.

4. W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w ust. 1, można orzec
nawiązkę w wysokości do 1 000 zł na rzecz Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w
Polsce albo na inny cel związany z ochroną zwierząt.

Art. 38.

Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w porozumieniu z
Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Ministrem
Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, tryb i zasady wykonania
orzeczenia o przepadku zwierzęcia.

Art. 39.

1. W sprawach o przestępstwa, określone w art. 35 ust. 1 i 2, jeżeli nie
działa pokrzywdzony, prawa pokrzywdzonego może wykonywać Towarzystwo Opieki nad
Zwierzętami w Polsce oraz inne organizacje społeczne, których statutowym celem
działania jest ochrona zwierząt.

2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, organizacje społeczne,
których statutowym celem jest ochrona zwierząt, uprawnione do działania,
określonego w ust. 1.

Art. 40.

Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce oraz inne
organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt,
mogą współdziałać z właściwymi instytucjami państwowymi i samorządowymi w
ujawnianiu oraz ściganiu przestępstw i wykroczeń określonych w ustawie.

Rozdział 12
Zmiany w przepisach obowiĄzujĄcych,
przepisy
przejściowe i końcowe
Art. 41.

W ustawie z dnia 25 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. Nr 12,
poz. 114, z 1981 r. Nr 24, poz. 124, z 1982 r. Nr 16, poz. 125, z 1983 r. Nr 6,
poz. 35 i Nr 44, poz. 203, z 1984 r. Nr 54, poz. 275, z 1985 r. Nr 14, poz. 60 i
Nr 23, poz. 100, z 1986 r. Nr 39, poz. 193, z 1988 r. Nr 20, poz. 135 i Nr 41,
poz. 324, z 1989 r. Nr 34, poz. 180, z 1990 r. Nr 51, poz. 297, Nr 72, poz. 422
i Nr 86, poz. 504, z 1991 r. Nr 75, poz. 332 i Nr 91, poz. 408, z 1992 r. Nr 24,
poz. 101, z 1994 r. Nr 123, poz. 600 oraz z 1995 r. Nr 6, poz. 29 i Nr 60, poz.
310) skreśla się art. 62.

Art. 42.

Do czasu wydania przepisów wykonawczych do ustawy, nie dłużej
jednak niż przez okres 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie, stosuje się
odpowiednio przepisy dotychczasowe, jeżeli nie są sprzeczne z ustawą.

Art. 43.

Traci moc rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22
marca 1928 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 1932 r. Nr 42, poz. 417, z 1969 r. Nr
13, poz. 95 i z 1971 r. Nr 12, poz. 115).

Art. 44.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z
tym że przepis art. 12 ust. 4 oraz art. 34 ust. 3 w zakresie wykonywania uboju
przez przyuczonego ubojowca wchodzi w życie z dniem 1 stycznia
1999 r.